Οι "μικροί" των Καλλικρατικών Δήμων: η περίπτωση της Συκής στο Δήμο Ν. Πηλίου

Σε έναν αχανή Δήμο, έτσι όπως πλέον έχει διαμορφωθεί η κατάσταση με το σύστημα Καλλικράτης από το 2011, στην τοπική αυτοδιοίκηση, είναι οφθαλμοφανής η διάκριση μεταξύ ισχυρών και ανίσχυρων. Δήμοι δύο ταχυτήτων, με κάποιους να τρέχουν εν δυνάμει γρηγορότερα κι άλλους να έχουν ξεμείνει από ανάσα και να βυθίζονται στο τέλος της κούρσας, αβοήθητοι. Η Συκή, ένα χωριό 250 σχεδόν κατοίκων, είναι στους αδύναμους, στους αργούς του τέλους της κούρσας. Ένα χωριό με πλούσια ομορφιά, πολυπληθή νεολαία και πολιτιστική δραστηριότητα, το οποίο εδώ και μία δεκαετία έχει μείνει έρμαιο άχρηστων πολιτικών και αυτοδιοικητικής στασιμότητας - αδιαφορίας.


Το χωριό δεν ήταν πάντοτε σε αυτή την κατάσταση. Σε παλαιότερες δεκαετίες γνώριζε μεγάλη άνθηση, σχεδόν σε όλους τους τομείς. Ο πληθυσμός του ήταν αρκετά μεγαλύτερος και τα πράγματα πιο εύκολα. Εύκολη η δουλειά, εύκολη και η διαβίωση. Τα μεγάλα έργα έρχονταν στο χωριό φυσιολογικά, όπως και σε άλλους τόπους. Ωστόσο την τελευταία δεκαετία, έχει εμφανιστεί μία κατάσταση παρακμής, τόσο κοινωνικά, όσο και πολιτικά στον τόπο μας. Στρέφοντας το βλέμμα στο παρελθόν, μπορούμε να συγκρίνουμε εύκολα το χτες με το σήμερα και να δούμε τις μεγάλες διαφορές. Διαφορές οι οποίες ήρθαν στο προσκήνιο αργά αργά, μα σταθερά και αν δεν αλλάξουν σύντομα κάποια πράγματα, τότε σε λίγο καιρό θα μιλάμε για πλήρη ερημοποίηση του τόπου μας. Τόσο η οικονομική κρίση του 2008, όσο και η κατάσταση στην τοπική αυτοδιοίκηση, λειτούργησαν και λειτουργούν ως αρνητικοί παράγοντες στην πορεία του χωριού μας, όπως έγινε και σε πάρα πολλά άλλα μικρά χωριά. Ήταν πάντοτε έτσι όμως; Τα παρακάτω παραδείγματα, ίσως μας πείσουν πως το πρόβλημα είναι σύγχρονο, σοβαρό και χρήζει άμεσης αντιμετώπισης. Πιστοποιούν τι γίνεται με τους "μικρούς" των Καλλικρατικών Δήμων. Η Συκή του σημερινού Δήμου Νοτίου Πηλίου είναι ένα ζωντανό παράδειγμα.


Η Συκή μιας άλλης εποχής

Σε απόσταση σχεδόν 40 χλμ. από το Βόλο και περίπου 370 μ. υψόμετρο, το χωριό είναι ένα "μπαλκόνι" στο Αιγαίο. Είναι το κοντινότερο χωριό σε απόσταση από το Βόλο, σε σχέση με τα υπόλοιπα, που οι ακτές τους βρέχονται κατευθείαν από τα καθαρά νερά του πελάγους κι όχι από τον Παγασητικό κόλπο, γεγονός που το έχει κάνει γνωστό σε ξένους επισκέπτες από παλιά. Οι παραλίες Ποτόκι και Πανταζή Άμμος γνωστές στους κύκλους των λουόμενων για το υπέροχο περιβάλλον τους, τα πεντακάθαρα νερά τους και το ανοργάνωτο του χαρακτήρα τους, πιστοποιούν την παραπάνω ρήση. Η Συκή φημίζεται όμως ακόμη περισσότερο για τα λατομεία της, τα οποία υπάρχουν από τη δεκαετία του '80, όταν και διανοίχτηκαν. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ντόπιων ασχολείται με την εξόρυξη της πέτρας που κοσμεί κτίρια και χώρους σε ολόκληρη τη χώρα και την Ευρώπη, αλλά και με την ελαιοκαλλιέργεια. Για τρεις και πλέον δεκαετίες, ελιά και πέτρα συμμετέχουν ενεργά στη ζωή του χωριού και αλληλοσυμπληρώνονται.

Όταν το 1987, ο σκληρός παγετώνας έπληξε την ελαιοκαλλιέργεια, διανοίχτηκαν τα λατομεία πέτρας, για να δώσουν στους κατοίκους του χωριού, τα έσοδα που ο χειμώνας τους στέρησε. Ήταν η εποχή που διανοίχτηκαν τα λατομεία σχιστόλιθων, τα οποία αποτελούν ένα από τα ζωτικά κομμάτια του χωριού ως τις μέρες μας. Την πρωτοβουλία έλαβε τότε η κοινότητα Συκής, με πρόεδρο τον Ιωάννη Ακρίβο, ο οποίος έθεσε τα θεμέλια ενός οικονομικού θαύματος για το χωριό και τους κατοίκους του. Οι πρώτοι Συκιώτες λατόμοι, ήταν κυρίως νέοι άνθρωποι, κάποιοι ναυτικοί στο επάγγελμα, που βρίσκονταν στην αναζήτηση μίας καλύτερης ζωής στον τόπο τους και κάποιοι πρώην εργάτες στα λατομεία του γειτονικού Νεοχωρίου. Ήταν αυτοί που κυριολεκτικά έκαναν το βουνό, "νταμάρι", μέσα από τον ιδρώτα και το αίμα τους.

Το χωριό έπαψε να είναι Κοινότητα με την αυγή των Καποδιστριακών Δήμων. Εντάχθηκε στον πρώην πλέον Δήμο Αφετών, με δυναμική παρουσία Δημοτικών Συμβούλων, επί της Δημαρχίας Απόστολου Αναγνώστου αλλά και Ιωάννη Βαούτη. Έως το 2003, χτίστηκε το Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ) στη Συκή, το μοναδικό στο Δήμο Αφετών κι ένα εκ των τριών του Δήμου Νοτίου Πηλίου σήμερα, με παρέμβαση τότε του Δημητρίου Γκουμάκη, προέδρου του Τοπικού Συμβουλίου Συκής. Μετά το 2003, διανοίχθηκαν γεωτρήσεις για καλύτερη υδροδότηση του χωριού, βελτιώθηκε η αγροτική οδοποιία, ασφαλτοστρώθηκε ο δρόμος για την παραλία Πανταζή Άμμος καθώς κι άλλα έργα τα οποία δεν εστί χρεία να αναφερθούν εδώ. Τα λατομεία τότε, παραχωρήθηκαν στους λατόμους Συκής με συμβόλαια μίσθωσης 40 χρόνων και η εργασία σε αυτά γνώριζε πρωτόγνωρη άνθηση. Το ίδιο κι επιχειρηματικότητα. Το χωριό διατηρούσε πέντε καταστήματα εστίασης (5!!!) και τουρισμό όλο το χρόνο με αυξημένα ποσοστά το καλοκαίρι. Την περίοδο Δημαρχίας Θεόδωρου Κουτσοφλίνη, το χωριό και πάλι διέθετε μεγάλο αριθμό Δημοτικών συμβούλων κι εκπροσωπούνταν στο Συμβούλιο. Για να φτάσουμε στην πρώτη τετραετία του νέου Καλλικρατικού Δήμου. Επί δημαρχίας Νικολάου Φορτούνα πλέον, το χωριό εκπροσωπούνταν από το Δημοτικό Σύμβουλο Χρήστο Βαΐτση, δηλαδή από ένα μόλις άτομο. Τα έργα εκείνης της περιόδου ήταν μία παιδική χαρά, η οποία σήμερα είναι κλειστή μιας και κρίνεται ακατάλληλη λόγω επικινδυνότητας, η οποία παράλληλα, δεν έλαβε ποτέ αδειοδότηση από το Δήμο Ν. Πηλίου. Ακόμη δαπανήθηκαν δεκάδες χιλιάδες ευρώ για τη διάνοιξη και οργάνωση ενός χώρου στάθμευσης. Το έργο δεν ολοκληρώθηκε ποτέ και το μόνο που απέμεινε να μας το θυμίζει, είναι ο ποταμός λάσπης που γεμίζει των οικισμό από κάτω, κάθε φορά που βρέχει.

Δήμος Ν. Πηλίου (via Wikipedia)

Την τελευταία πενταετία, το χωριό δεν είχε εκπροσώπηση στο Δημοτικό συμβούλιο κι έτσι κανείς δε θα μπορούσε να απαιτήσει με αξιώσεις κάποια πράγματα. Το τοπικό συμβούλιο εκπροσωπείται από τρεις συμβούλους: τον πρόεδρο εκ του συνδυασμού της αντιπολίτευσης κι άλλους δύο εκ του κυβερνώντος. η φωνή τους δεν ακούγεται και σπάνια είναι ομόηχη. Έτσι το χωριό περιήλθε σε ένα καθεστώς σήψης η οποία το οδηγεί αργά στην καταστροφή. Γιατί όμως αναφέρονται όλα τα παραπάνω και τι σκοπό εξυπηρετούν; θα απαντήσω παίρνοντας πρόσωπα και πράγματα με τη σειρά.

Ο Ι. Ακρίβος πολεμήθηκε στην απόφαση της διάνοιξης των λατομείων. Και από ντόπιους και από εξωτερικούς εχθρούς. Μόλα ταύτα είχε ένα όραμα το οποίο πραγματοποιούνταν για καιρό, σχεδόν ως τις μέρες μας. Μία ασχολία η οποία ξεκίνησε ως συμπληρωματική για ενίσχυση του εισοδήματος των κατοίκων, το οποίο είχε πληγεί από την καταστροφή της ελιάς, έφτασε την πρώτη δεκαετία του 21 αιώνα να αποτελεί τη μεγαλύτερη πηγή εισοδήματος και αναγνωρισιμότητας του τόπου μας. Ο Δ. Γκουμάκης πολεμήθηκε στην παρέμβαση του για τη εγκατάσταση του ΚΕΠ στη Συκή. Από ντόπιους κι όχι μόνο. Ακόμη, ας αναφερθεί πως ήταν πρόεδρος από το συνδυασμό της αντιπολίτευσης κι όχι της πλειοψηφίας. Συνεργάστηκε με τον Α. Αναγνώστου σε βαθμό βαθιάς φιλίας κι έτσι το χωριό και η κοινωνία κέρδισαν. Πόσοι μπορούν να το πουν αυτό σήμερα και να βρουν μία παρόμοια κατάσταση στο Δήμο μας; Σήμερα το ΚΕΠ εξυπηρετεί σχεδόν ολόκληρο το Ν. Πήλιο από το Νεοχώρι έως και τη Μηλίνα. Ο Ι. Βαούτης, δεν "έτρεξε" για Δήμαρχος. Το 2003 ήταν στο συνδυασμό του Αναγνώστου. Έγινε Δήμαρχος μέσω ψηφοφορίας, δια της πλειοψηφίας των συμβούλων, μετά το θάνατο του εκλεγμένου Δημάρχου. Έφτιαξε 2 καινούργιες γεωτρήσεις με σκοπό το χωριό να μην αποκτήσει ποτέ λειψυδρία. Σήμερα, η κατάσταση υδροδότησης είναι απελπιστική. Ημέρες του Πάσχα, το νερό κοβόταν καθημερινά για μεγάλα χρονικά διαστήματα μέσα στη μέρα. Το αντλιοστάσιο είναι μέσα στη σκουριά, ευπρόσβλητο στις καιρικές συνθήκες. Είναι το ίδιο αντλιοστάσιο εδώ και πλέον 30 έτη, χωρίς καμία διεργασία συντήρησης. Η δεξαμενή νερού γεμίζει και γίνεται υπερχείλιση ύδατος. Το σύστημα δεν διακόπτει πλέον τη ροή του νερού μετά την υπερχείλιση όπως γινόταν αυτόματα μέχρι πρόσφατα, λόγω μίας βλάβης. Έτσι η διακοπή της υδάτινης ροής γίνεται εδώ και αρκετό καιρό χειροκίνητα. Πράγμα που σημαίνει πως κάποιος πρέπει να κάνει τη δουλειά του διακόπτη. Και αυτή η δουλειά συνήθως καθυστερεί. Για παράδειγμα, το Μ. Σάββατο, ολόκληρη μέρα, το χωριό δεν είχε νερό. "Είχε όμως το Πάσχα, εντάξει". Είναι όντως εντάξει;


Σύγχρονη εποχή - εποχή παρακμής

Φωτογραφία Δ. Κοσμάς

Τα λατομεία στις μέρες μας είναι κλειστά. Όσοι δουλεύουν εκεί, το κάνουν παράνομα, με απόφαση της Δημοτικής αρχής. Φταίει μόνο η Δημοτική αρχή; Σαφώς και όχι. Φταίει και η χρόνια απερισκεψία μας και η ασυδοσία. Φταίει και η οικονομική κρίση που έχει επηρεάσει τον επαγγελματικό κλάδο. Ο Δήμος όμως μπορούσε να κάνει πολλά πράγματα προς αποτροπή της σημερινής κατάστασης. Να ανανεώσει τις περιβαλλοντικές άδειες που λήξαν το 2013. Να εποπτεύει την ιδιοκτησία ΤΟΥ τακτικά. Να είναι με λίγα λόγια ενεργός. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο της Συκής. Ίδια ή και μεγαλύτερα προβλήματα έχουν τα χωριά Καλαμάκι και Νεοχώρι. Και η Δημοτική αρχή σφύριζε για χρόνια αδιάφορα. Γιατί δεν ήταν ενεργός ο Δήμος Ν. Πηλίου για περιοχές όπως το χωριό μας; Η απάντηση είναι απλή, αν και όχι και τόσο λογική: γιατί κάθε Δημοτική αρχή όταν εκλεγεί, προσβλέπει αυτόματα στην επανεκλογή της. Συνήθως μία τετραετία δε φτάνει. Σε έναν αχανή Δήμο 10.000 πολιτών και σχεδόν 7000 ενεργών ψηφοφόρων, 300 "σταυροί", όσοι είναι περίπου και οι λατόμοι - επιχειρηματίες, πλέον και των τριών χωριών μαζί, είναι αμελητέο ποσοστό και δε δύναται να κρίνει εκλογικό αποτέλεσμα. Το πολιτικό κόστος ανάληψης της ευθύνης είναι μεγάλο. Οπότε ας πάει και το παλιάμπελο.

Πρόβλημα ωστόσο δεν εντοπίζεται μόνο τα λατομεία. Ας πάρουμε ως παράδειγμα την αγροτική οδοποιία. Στο χωριό μας συνεχώς υπάρχουν προβλήματα. Δύσκολες μετακινήσεις, κλείσιμο αγροτικών δρόμων λόγω καιρικών φαινομένων, οι οποίοι ξανανοίγουν μετά από εκκλήσεις και παρακάλια. Και από καινοτομία; Μηδέν εκ του Μηδενός. Το Νότιο Πήλιο, ένας απέραντος ελαιώνας από άκρη σ' άκρη χωρίς ένα εργαστήριο τυποποίησης, με μόνο κέρδος το λάδι που βγάζει ο καθένας ιδιωτικά. Πωλώντας το για φραγκοδίφραγκα σε μεγαλέμπορους οι οποίοι το εξάγουν χονδρική, σε χώρες όπως η Ιταλία. Και η συνέχεια γνωστή.

Ποτόκι 2018 (via Ταχυδρόμος)

Τουρισμός; ανυπαρξία και εκεί. Τα 5 καταστήματα εστίασης που υπήρχαν στη Συκή ως το 2010, είναι πλέον 2 κι αυτό με το ζόρι. Αλλά ας πούμε πως σε αυτό το κομμάτι, η Δημοτική αρχή δε φέρει την ευθύνη. Τουλάχιστον την άμεση. Μα και στο βαθμό που τη φέρει, την αρνείται. Πέρσι ο δρόμος για την παραλία Ποτόκι, μία παραλία γνωστή σε ολόκληρη τη Μαγνησία και με χιλιάδες επισκέπτες από όλη την Ελλάδα ετησίως, έφτασε να είναι ένα μονοπάτι δύσβατο ακόμη και για αγριόχοιρους. Η παραλία, μία χωματερή και παρατημένη στο έλεος της, δύο εβδομάδες πριν λήξει ο Μάης. Έπειτα από φωνές των ντόπιων, η Δημοτική αρχή αντέδρασε. Μπάζωσε τα άσχημα μέρη, χωρίς την αποκομιδή των απορριμάτων. Αυτό και μόνο. Κι ο δρόμος; στα ίδια χάλια. Τον έφτιαξαν από δική τους πρωτοβουλία άτομα της ηλικίας μου. Ντόπιοι Συκιώτες. Κανείς τους εμπλεκόμενος πολιτικά στα κοινά, αλλά από αγάπη για τον τόπο.

Θέμα Διαδίκτυο. Εδώ γελάμε. Η Συκή δεν έχει πρόσβαση σε σταθερό ίντερνετ. Χωριά όπως το Μετόχι, με 40 μόνιμους κατοίκους το μέγιστο και επί το πλείστον μεγάλης ηλικίας, διαθέτουν σταθερό ίντερνετ εδώ και χρόνια. Η Συκή, τόπος κοντά στη θάλασσα, με νεολαία επιστημόνων και πτυχιούχων Πανεπιστημίων, με μόνιμους κατοίκους σε συντριπτικό ποσοστό νέους, με επιχειρήσεις ετήσιου τζίρου χιλιάδων ευρώ, να μην έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο παρά μόνο μέσω των δεδομένων κινητής τηλεφωνίας; Χωριά όπως η Ζαγορά να έχουν κάνει ήδη την αίτηση τους και να περιμένουν ανάδοχη εταιρεία μέσω διαγωνισμού για το νέο δίκτυο "5G", στις 13 Μαΐου και η Συκή να μην έχει καν ίντερνετ; ανήκουστο αγαπητοί! Κι αν η ευθύνη αφήνει "απ'έξω" το Δήμο, σίγουρα δεν τον επιβαρύνει κιόλας. Αλλά εδώ επιστρέφουμε στα παραπάνω. ΠΟΙΟΣ και ΓΙΑΤΙ να ασχοληθεί με ένα χωριό που στην τελευταία εκλογική αναμέτρηση, τάχθηκε ΚΑΤΑ της παρούσας Δημοτικής αρχής, ήδη από την κάλπη; Και δεν επηρέασε καθόλου το αποτέλεσμα αυτής;


Ένας λογικός θα έλεγε πως είμαστε άνθρωποι κι εμείς. Ναι είμαστε. Δεν ευθύνεται για όλα ο Δήμος. Σε καλές εποχές μπορούσαμε να έχουμε κάνει πολλά από αυτά που σήμερα έχουμε ανάγκη και στερούμαστε. Σήμερα ίσως να είναι αργά. Τουλάχιστον για την πραγμάτωση όλων εκείνων που απαιτούμε. Ωστόσο, αρκετά από αυτά μπορεί να μας τα δώσει η Δημοτική αρχή. Γιατί όμως δε μας τα διαθέτει; Γιατί η νεοελληνική πολιτική και ειδικά η πολιτική της υπαίθρου έχει να κάνει με αριθμούς. Αριθμούς που κρίνουν εκλογικά αποτελέσματα. Που εν δυνάμει κι εν ενεργεία μπορούν να διαμορφώσουν ισορροπίες. Το παρόν σύστημα τοπικής αυτοδιοίκησης στο Νότιο Πήλιο όμως, εμάς τους λιγοστούς, μας υποβάθμισε σε δεκαδικούς. Πλέον δεν ακούγεται η φωνή μας, ακόμη κι αν είναι η πιο λογική. Η κόντρα μεταξύ μας, συνεχώς μας "ρίχνει" στην τελική στρογγυλοποίηση. Δε μας αφήνει να φωνάξουμε για τα ίδια πράγματα, με μία φωνή, να ακουστεί ο ίδιος ήχος. Έτσι προς τα έξω βγαίνει μία εκκωφαντική φασαρία. Και η Δημοτική αδιαφορία, μας εκμηδενίζει μεθοδικά. Όταν πάρει κάτι το αυτί της Δημοτικής αρχής, μεταφράζοντας δύσκολα αυτή μας τη "οχλαγοή" σε λόγο, τότε φεύγει μακριά. Κάνοντας τάχα πως δεν ακούει.